Jabłonska, Anna

Dom bohaterów jest w trakcie remontu, wszystko pogrążone jest w chaosie − tło wydarzeń stanowi symboliczne dopełnienie rozpadu, którego doświadcza rodzina. Marina i Oleg próbują związać koniec z końcem, dlatego ignorują rozpaczliwe próby zwrócenia na siebie uwagi ich córki, studentki Kristiny. Wszystko się zmienia wraz z przedświąteczną wizytą Natalii, matki Olega − starszej kobiety przepełnionej fanatycznym pragnieniem nawrócenia bliskich. Bohaterowie muszą odpowiedzieć sobie na pytanie, czym dla nich jest wiara.

Natalia początkowo jest traktowana jak intruz. Rodzina odnosi się do jej tyrad z pobłażaniem; wiara jest przez nich odbierana jak anachronizm, odpad minionej epoki. Wszystko się zmienia, gdy Kristina podejmuje próbę samobójczą i w rezultacie zapada w śpiączkę. Jabłonska zdecydowanie unika zerojedynkowego podejścia w imię porzekadła "jak trwoga, to do Boga". Z wrażliwością wydobywa różne odcienie i niuansuje postawy bohaterów. Podejście do wiary jest różne − jedna osoba próbuje zmazać z siebie winę z przeszłości, dla innych będzie ona ostatnią deską ratunku i wyrazem desperacji. W centrum zainteresowań stoi nie tylko chrześcijaństwo. Bosman, sąsiad Olega i Mariny, opowiada o rytuale, który przeżył wespół z członkami afrykańskiego plemienia. Pamiątką po ceremonii jest drewniana maska. Kilka miesięcy po powrocie z rejsu zmarła żona Bosmana, co Natalia przypisuje działaniom diabelskich mocy, ale gdy bliscy Kristiny dowiadują się o jej zainteresowaniach naukowych, Bosman spróbuje "uzdrowić" ją za pomocą wspomnianego artefaktu.

Jabłonska nie kwestionuje mocy wiary, nie drwi ze swoich bohaterów, nie faworyzuje żadnej z postaw. Stawia raczej pytanie, do czego prowadzi zamknięcie się we własnym światopoglądzie, a także hołdowanie postawom pełnym hipokryzji i egoizmu. Członkowie rodziny nie potrafią ze sobą normalnie rozmawiać. Małżeństwo Olega i Mariny jest w istocie fikcją, a wszelkie sygnały zwiastujące samobójczą próbę Kristiny zostały przegapione. Szumne gesty i deklaracje wiary okażą się wydmuszkami, jeśli nie będziemy umieli zbudować zdrowych relacji z otaczającym światem. Bohaterowie często wolą zwracać się ku religijnym obrządkom − zamiast wejść w dialog z bliskimi osobami. Bóg odpowiada na nasze modły − ale ustami i czynami bliźniego, zdaje się twierdzić autorka. I tylko my sami możemy siebie ocalić.

„Dzieciństwo w Perwomajsku. Gryzące rajstopy. Promień słoneczny. Księgowość. Samotność. Nadija” – tak brzmi jedno z ogłoszeń matrymonialnych, które pojawia się w lokalnej gazecie z anonsami…

Bohaterowie przewrotnej komedii Jabłonskiej to ludzie przeciętni, niezbyt zamożni. Błądzą w życiu po omacku, popełniają błędy, poszukują sensu, szczęścia i miłości, są wiecznie „gdzieś i około”, w niejasnym momencie życia, poza orbitą dziejowych wydarzeń. Muszą kilka razy się sparzyć, by w końcu przekonać się, że nie ma co liczyć na ślepy los – należy zagrać z nim w karty (najlepiej znaczonymi). Niespełniony pisarz Misza, cicha krojczyni Nadia i pozornie grubiański, choć w istocie wrażliwy Tolik postanawiają wziąć sprawy w swoje ręce. Dla każdego z nich życiowa „rewolta” skończy się inaczej. Tragicznie zmarła w moskiewskim zamachu autorka przygląda się swojemu małemu panoptikum postaci z pewną uszczypliwością i przekorą, ale przede wszystkim – z czułością.

• Sztuka została opublikowana w antologii Współczesna dramaturgia ukraińska. Od A do Ja (wyd. ADiT, Warszawa 2018).