język polskijęzyk angielski

Wspomnijcie synów Ulsteru

Tytuł oryginalny
Observe The Sons Of Ulster Marching Towards The Somme
Tłumacz
Lachman, Michał
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Czas akcji
I wojna światowa i kilkadziesiąt lat po
Miejsce akcji
Okopy w okolicach rzeki Sommy

Drugi po Factory Girls dramat irlandzkiego autora, a zarazem przełomowy w jego karierze. Historia irlandzkich protestantów służących w armii brytyjskiej i ich niemalże męczeńskiej śmierci w bitwie pod Sommą, jednej z największych tragedii w dziejach współczesnej wojskowości, podczas której po stronie brytyjskiej życie straciło 420 000 żołnierzy. Wcielenie irlandzkich protestantów do angielskiej armii było wyrazem ich lojalności wobec korony, a żołnierze rekrutowali się z oddziałów ulsterskich ochotników, organizacji paramilitarnej założonej w 1913, by walczyć o pozostanie Irlandii w unii z Wielką Brytanią. Przedstawiony przez Franka McGuinnessa 36 Batalion Irlandzkich Ochotników został w pierwszych starciach bitwy pod Sommą zdziesiątkowany. W dramacie McGuinnessa jedynym ocalonym z tej rzezi jest Pyper, a myśl o tym, czego doświadczył, nie daje mu spokoju. Wydarzenia w sztuce opowiedziane są jego ustami. Poprzez powracające wspomnienia tamtego czasu Pyper kultywuje pamięć o swoich towarzyszach, a zarazem oskarża Boga – o obojętność wobec okrucieństwa oraz perwersyjną potrzebę przysłuchiwania się tej opowieści na nowo. Pyper żyje niejako w dwóch wymiarach czasowych i ma większą świadomość tego, co się wydarzy na polu bitwy, próbując przygotować swoich towarzyszy na śmierć. Ci jednak nie traktują poważnie słów tego błazna, który ciągle posługuje się czarnym humorem, absurdem i ironią, będącymi rodzajem kamuflażu i sposobem na odreagowanie.

Jak pisze Michał Lachman we wstępie do antologii Wspomnijcie synów Ulsteru, „przywołanie tych historycznych wydarzeń w latach osiemdziesiątych w momencie, kiedy w Irlandii Północnej trwała otwarta wojna domowa między katolikami a protestantami spowodowało, iż konflikt ten można było rozpatrywać w szerszej perspektywie. Wspomnijcie synów Ulsteru to opowieść o formowaniu się wspólnoty wokół pewnej idei. McGuinness pokazuje proces, w którym grupa obcych, by nie powiedzieć wrogich sobie ludzi, zmienia się w zwartą społeczność przyjaciół darzących się wzajemnym zaufaniem. Tragizm ich sytuacji polega na tym, iż idea, która scala tę wspólnotę, wyrasta z brutalnej i cynicznej doktryny politycznej. Ona to wykorzystuje naiwność jednostek, ich łatwowierność i potrzebę posiadania religijnej i narodowej tożsamości, do własnych celów, w których nie liczy się ani człowiek, ani nawet naród, a główną rolę odgrywają zimna geopolityczna kalkulacja i ambicje światowych przywódców. W imię spektakularnych gestów życie młodych protestantów poświęcone zostaje na ołtarzu ambicji polityków i władców. W imię spektakularnych gestów życie młodych protestantów poświęcone zostaje na ołtarzu ambicji polityków i władców. Jednak największą zasługą McGuinnessa pozostaje odkrycie procesu zawiązywania się ludzkich relacji wokół pewnej idei, aktywne zaangażowanie jednostkowego charakteru, widzenia świata i przekonań w realizację pomysłu, filozofii czy wizji, które w indywidualnym doświadczeniu konkretnego żołnierza pozostają wartościami wzniosłymi i koniecznymi, a w wymiarze globalnym okazują się jedynie pełną hipokryzji manipulacją. Dla pogrążonej w krwawym konflikcie Irlandii lat osiemdziesiątych, jak i dla Polski ostatniej dekady, obraz ten jest wizją gorzką, ale jakże prawdziwą".

Prapremiera sztuki odbyła się w 1985 roku w reżyserii Patricka Masona, potem wystawiana była w Europie i za Oceanem, m.in. w Hampstead Theatre w Londynie, reż. Michael Attenborough.

Z recenzji:

"Monolog Starego Pypera, otwierający sztukę, ma coś z beckettowskiej bezkompromisowości. Natomiast rozmowy żołnierzy na przepustce ukazują złożone motywy, które popychają ich do działania: popęd seksualny, religię, patriotyzm, a nawet poczucie winy za tragedię Titanica."

M. Billington, "The Guardian" o Observe the Sons of Ulster Marching Towards the Somme z Hampstead Theatre w Londynie, reż. Michael Attenborough

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Wspomnijcie synów Ulsteru