język polskijęzyk angielski

W środku słońca gromadzi się popiół

Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły
Grand Prix w konkursie o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną 2013
Czas akcji
po końcu świata
Prapremiera polska
8 marca 2014, Narodowy Stary Teatr, reż. Wojciech Faruga

Sztuka jest swego rodzaju kontynuacją i rozwinięciem mistrzowskiej Nieskończonej historiiArtur Pałyga dotyka tutaj jednak mroczniejszej sfery życia i ludzkich przeżyć – opowiada bowiem o misterium końca świata, który właśnie się wydarzył, a właściwie codziennie wydarza się na ludzkich oczach. To zapis „nieskończonej historii" przerażenia, w świetle której końcem świata może być nagła, niespodziewana śmierć bliskiej osoby, śmiertelna choroba – każda niezrozumiała strata, zderzona z ludzkim pragnieniem życia. Końce świata bohaterów dramatu ujęte zostały w ramę widowiska, które inicjują trzy postaci: Lucy, Iskierka i Popiół. To one ocalały z końca świata, kryjąc się w schronie. Teraz wyłaniają się z mroku i popiołu, by przypomnieć sobie, co właśnie się wydarzyło, wywołując wspomnienia i realne osoby, które doświadczyły kataklizmu. Ów proces przybiera formę rytuału, który ma pomóc zrozumieć.

"zawsze tak wygląda
jakby wszystkie rzeczy wokół się sprzysięgły
i to od czasu kiedy budowali blok kopali skarpę
kiedy zamieszkała ta pani w tym mieszkaniu
z jakichś powodów akurat w tym
i można by te powody szczegółowo i ze wszystkich stron
punktów widzenia
i losów ludzkich
próbować analizować i wykazać
jak wszystko przez te wszystkie lata milimetr po milimetrze
przygotowywało ten wypadek
z każdym innym byłoby to samo
zapewniam że pańskiej śmierci sprzyjać będzie każdy szczegół"

Poetycki tytuł nawiązuje do paradoksalnego faktu naukowego: w środku rozgrzanej gwiazdy, jaką jest Słońce („ultragoręjący piec"), jest zimno i ciemno, ponieważ gromadzi się tam wystygły popiół. Oślepiający, apokaliptyczny blask słońca towarzyszy bohaterom dramatu nieustannie. Ta sugestywna metafora przypomina, że integralną częścią każdej formy życia jest śmierć i zniszczenie.

Osią fabularną sztuki złożonej z poetyckich, zmysłowych obrazów jest tragiczna śmierć kobiety w pożarze, na którą nikt nie mógł nic poradzić. Była ona efektem zbiegów okoliczności, które ujawniają się w toku rozwoju fabuły: przedmioty stają się ostrzejsze, sytuacje symboliczne, ale to ani o krok nie zbliża do rozwikłania tajemnicy życia i śmierci. Nawet ożywający z kart książek Arystoteles i Aleksander Wielki. Nie zrozumie tego kobieta chora na raka, która pragnie sfotografować się przed śmiercią lub drastycznym zabiegiem ani ojciec, który bezskutecznie próbuje porozumieć się ze sparaliżowanym synem za pomocą płyty Janusza Laskowskiego. Najbliżej zrozumienia są Lucy, Iskierka i Popiół, którzy dostrzegają, że niepojętej śmierci zawsze winny jest drugi człowiek, nazbyt zajęty własnym życiem.

Podobnie więc jak w Nieskończonej historii akcję i działania sceniczne bohaterów organizuje ludzka śmierć – tam jednak była to śmierć starszej kobiety – Wiktorii Dworniczek, tutaj jest to śmierć tragiczna, mniej zrozumiała. Tekst jest równie, a może jeszcze bardziej uniwersalny, filozoficzny i poetycki niż Nieskończona historia. Akcja dzieje się w nieokreślonej przestrzeni, równie nieokreślone są postaci, które wcielają się w znanych im sprzed „końca" ludzi. Poza poetyckimi metaforami, znaczenia niesie sama forma zapisu tekstu, przypominającego najlepsze tradycje poezji lingwistycznej.

Sztuka zdobyła Grand Prix w konkursie o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną 2013.

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: W środku słońca gromadzi się popiół