Narodziny myśli totalitarnej, u podwalin której leży kryzys gospodarczy i moralny społeczeństwa; mężczyźni, którzy zawodzą na wszelkich frontach, tych ekonomicznych i tych społecznych, oraz kobiety, które w chwili kryzysu są opoką dla społeczeństwa - to tylko niektóre aspekty dramatu Rozgrzeszenie Hermanna Brocha z roku 1932 (prapremiera w roku 1934).
Hrabia Sagdorff, pełniący funkcję prezesa w zakładach Filsmann, okazuje się marionetką. Herbert Filsmann, syn założyciela zakładów, jest człowiekiem słabym, niezdolnym do podejmowania decyzji w chwilach trudnych, jego ojciec Friedrich Filsmann, żyjąc przeszłością, gdzie wszystko było lepsze i prostsze, nie jest w stanie odnaleźć się w nowej sytuacji społeczno-ekonomicznej, nie rozumie nadchodzących zmian. Albert Menck zdaje się wiedzieć, w jakich warunkach przyszło mu pełnić rolę radcy handlowego, co jednak woli przełożyć na korzyść własną. W dobie kryzysu firma prowadzona przez mężczyzn o takich cechach niejako odgórnie spisana jest na upadek. Wszelkie próby restrukturyzacji i połączenia z firmą konkurencyjną bombardowane są dodatkowo przez mężczyzn siedzących z drugiej strony frontu - robotników i przedstawicieli związków zawodowych - tych z prawej, jak i tych z lewej strony, którym bliższa jest późniejsza maksyma Brechtowska "najpierw żarcie, później moralność" niż dobro ogółu. Gdzie nie ma moralności, musi dojść do przemocy. Toteż dochodzi do morderstwa bogu ducha winnego Rychnera, co prowadzi do kolejnych niepokojów. Stojące obok matki, żony i kochanki przyjmują rolę opiekunek, bo gdy "Mężczyźni żyją przeszłością, a przyszłością żyją bez teraźniejszości", dla kobiet istnieje "tylko tu i teraz". I to im w udziale przypada opłakiwanie i rozgrzeszanie mężczyzn.
dla ADiT - M. Ganczar
- Sztuka wydana w nakładem ADiT w książce Hermann Broch - Dramaty.