język polskijęzyk angielski

Pozwól człowiekowi żyć

Tytuł oryginalny
Låt människan leva
Tłumacz
Szutkiewicz, Jolanta
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn

Z mroku sceny pada pytanie: „Kto jest oskarżonym? Kto oskarża? Kto jest sędzią?”. Reflektor oświetla stojących półkolem bohaterów, za którymi ciemność. Słyszymy chóralną odpowiedź: „My jesteśmy oskarżonymi! My jesteśmy tymi, którzy oskarżają!”. W toku tej najdziwniejszej bodaj ze sztuk Lagerkvista bohaterowie, jeden po drugim, wychodzą na moment z półkola do światła, by opowiedzieć o swoim męczeństwie. Są wśród nich znane z historii lub wzięte z imaginacji autora postaci, które doświadczały zła, same zło czyniły lub jedno i drugie. Bez względu na winę czy niewinność wszyscy oni zapłacili za istnienie zła cenę najwyższą – stracili życie. Na scenie pojawiają się m.in. Giordano Bruno, Joanna d’Arc, Judasz, Sokrates oraz spalona na stosie Czarownica, ścięta przez motłoch Comtessa i Chłop Pańszczyźniany – powieszony za kradzież baraniego udźca. Jest także Chrystus zarzucający ojcu nieznajomość ziemskich spraw i Wódz Indiański, „ścięty wraz z całym moim narodem przez nieznane, białe istoty”, bo… „Ich Bóg był potężniejszy od naszego”. I wreszcie – wyjęta z Boskiej Komedii para, Paolo i Francesca,  „zabici za to, że się kochaliśmy”.  
Wśród skarg i wzajemnych oskarżeń bohaterowie zdają się nie zauważać, że to nie kto inny, a „ludzie ludziom zgotowali ten los”. I że można by przecież to życie przeżyć piękniej i zupełnie inaczej. Wystarczyłoby nieco poprzestawiać akcenty i, zamiast osądzać, znaleźć w sobie więcej miejsca na miłość. A wtedy nie trzeba byłoby, jak „Joe, który miał saksofon”, żałować straconych szans: „[…] nigdy więcej nie zobaczę żadnej dziewczyny. […] Nigdy nie będzie można śmiać się ani cieszyć. Nigdy siedzieć w oknie i ćwiczyć wieczorami […] Bardzo bym chciał to wszystko robić. I przecież spokojnie mogło tak być”. Spośród tej nieszczęsnej gromady prawdy o tym, co w życiu istotne, świadomi są zawczasu jedynie Dantejscy kochankowie, Paolo i Francesca, którzy, mimo tragicznej śmierci, za sprawą swej miłości przekraczają gwiezdne bramy, stąpają nad sklepieniami galaktyk i zyskują nieśmiertelność. I to właśnie oni wypowiadają tytułowe „Pozwól człowiekowi żyć”.
Nazywany niekiedy scenicznym oratorium dramat noblisty wciąż czeka na swą polską prapremierę.

 

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Pozwól człowiekowi żyć